Ogologo oge gara aga, kọntinent niile gbakọtara n'otu ala a na-akpọ Pangea.Pangea gbawara n'ihe dị ka nde afọ 200 gara aga, iberibe ya gafere n'efere tectonic, mana ọ bụghị ruo mgbe ebighị ebi.Kọntinenti ndị ahụ ga-ejikọta ọzọ n'ọdịnihu dị anya.Ọmụmụ ihe ọhụrụ a, nke a ga-egosipụta na Dec. 8 na nnọkọ akwụkwọ akụkọ ntanetị na American Geophysical Union nzukọ, na-atụ aro na ọnọdụ n'ọdịnihu nke supercontinent nwere ike imetụta ebe obibi ụwa na nkwụsi ike ihu igwe.Nchọpụta ndị a dịkwa mkpa maka ịchọ ndụ na mbara ala ndị ọzọ.
Ọmụmụ ihe e debere maka mbipụta bụ nke mbụ gosipụtara ihu igwe nke nnukwu kọntinent dị anya n'ọdịnihu.
Ndị ọkà mmụta sayensị ejighị n'aka ihe supercontinent na-esote ga-adị ka ma ọ bụ ebe ọ ga-adị.Otu ihe nwere ike ime bụ na n'ime nde afọ 200, kọntinent niile ma e wezụga Antarctica nwere ike isonyere n'akụkụ ebe ugwu ugwu iji guzobe nnukwu kọntinent Armenia.Ihe ọzọ nwere ike ime bụ na "Aurica" ​​nwere ike ịmalite site na kọntinent niile na-agbakọta gburugburu equator n'ime ihe dị ka nde afọ 250.
Otu esi ekesa ala nke supercontinent Aurika (n'elu) na Amasia.E gosipụtara ọdịdị ala n'ọdịnihu na agba ntụ, maka ntụnyere na nkọwa kọntinent dị ugbu a.Ebe e si nweta foto: Way et al.2020
N'ime ọmụmụ ihe ọhụrụ ahụ, ndị nchọpụta na-eji ụdị ihu igwe 3D zuru ụwa ọnụ iji mee ka nhazi ala abụọ a ga-esi metụta usoro ihu igwe zuru ụwa ọnụ.Ọ bụ Michael Way, onye ọkà mmụta sayensị na NASA's Goddard Institute for Space Studies, bụ akụkụ nke Ụlọ Akwụkwọ Ụwa nke Mahadum Columbia.
Ndị otu ahụ chọpụtara na Amasya na Aurika na-emetụta ihu igwe dị iche iche site n'ịgbanwe ikuku ikuku na oke osimiri.Ọ bụrụ na agbakọta kọntinenti niile na gburugburu equator na ọnọdụ Aurica, ụwa nwere ike mechaa kpoo ọkụ site na 3 Celsius.
N'ihe atụ Amasya, enweghị ala dị n'etiti okporo osisi ga-akpaghasị eriri ụgbọ mmiri nke oké osimiri, bụ nke na-ebuga okpomọkụ ugbu a site na equator gaa na okporo osisi n'ihi nchịkọta nke ala gburugburu okporo osisi.N'ihi ya, okporo osisi ga-adị oyi ma kpuchie na ice n'afọ niile.Akpụrụ mmiri a niile na-egosipụta okpomọkụ azụ n'ime mbara igwe.
Mụ na Amasya, “snow na-adaba,” Way kọwara."Ị nwere mpempe akwụkwọ ice ma ị nweta nzaghachi ice albedo dị irè nke na-eme ka ụwa dị jụụ."
Na mgbakwunye na okpomọkụ dị jụụ, Way kwuru na ọkwa oke osimiri nwere ike ịdị ala na ọnọdụ Amasya, ọtụtụ mmiri ga-adaba na ice, na ọnọdụ snow nwere ike ịpụta na ọ dịghị ala dị ukwuu maka ịkọ ihe ọkụkụ.
Ourika, n'aka nke ọzọ, nwere ike ịbụ ihe na-adabere n'ụsọ osimiri, ọ na-ekwu.Ụwa nke dị nso na equator ga-enweta ìhè anyanwụ na-esiwanye ike n'ebe ahụ, ọ dịghịkwa ihe mkpuchi polar nke na-egosipụta okpomọkụ site na ikuku ụwa, ya mere okpomọkụ zuru ụwa ọnụ ga-adị elu.
Ọ bụ ezie na Way ji ụsọ oké osimiri Aurica atụnyere ụsọ oké osimiri Paradaịs nke Brazil, “ọ pụrụ ịta nke ukwuu n'ime ime obodo,” ka ọ na-adọ aka ná ntị.Ma ọtụtụ n'ime ala dị mma maka ọrụ ugbo ga-adabere na nkesa nke ọdọ mmiri na ụdị mmiri ozuzo ha na-enweta - nkọwa adịghị ekpuchi n'isiokwu a, ma nke a ga-enyocha n'ọdịnihu.
Nkesa nke snow na ice na oyi na okpomọkụ na Aurika (aka ekpe) na Amasya.Ebe e si nweta foto: Way et al.2020
Nlereanya na-egosi na ihe dị ka pasent 60 nke mpaghara Amazon dị mma maka mmiri mmiri mmiri, ma e jiri ya tụnyere 99.8 pasent nke mpaghara Orica - nchọpụta nke nwere ike inyere aka n'ịchọ ndụ na mbara ala ndị ọzọ.Otu n'ime isi ihe ndị na-enyocha mbara igwe na-ele anya mgbe ha na-achọ ụwa ndị nwere ike ibi bụ ma mmiri mmiri ọ nwere ike ịdị ndụ n'elu ụwa.Mgbe ha na-eṅomi ụwa ndị ọzọ, ha na-emekarị ka mbara ala ndị oké osimiri kpuchiri kpam kpam ma ọ bụ nwee ọdịdị ọdịdị ọdịdị nke ụwa dị ugbu a.Agbanyeghị, nchọpụta ọhụrụ na-egosi na ọ dị mkpa ịtụle ọnọdụ ala mgbe ị na-enyocha ma okpomọkụ ọ na-ada na mpaghara “ebe obibi” n'etiti oyi na esi mmiri.
Ọ bụ ezie na ọ nwere ike were ndị ọkà mmụta sayensị afọ iri ma ọ bụ karịa iji chọpụta kpọmkwem nkesa nke ala na oke osimiri na mbara ala na usoro kpakpando ndị ọzọ, ndị nchọpụta ahụ na-atụ anya inwe nnukwu ọbá akwụkwọ nke ala na data oké osimiri maka ịmegharị ihu igwe nke nwere ike inye aka chọpụta ebe obibi.mbara ala.ụwa ndị agbata obi.
Hannah Davies na Joao Duarte nke Mahadum Lisbon na Mattias Greene nke Mahadum Bangor dị na Wales bụ ndị na-ede akwụkwọ.
Ndewo Sarah.Gold ọzọ.Oh, otú ihu igwe ga-adị ka mgbe ụwa na-agbanwe ọzọ, ebe mmiri ochie nke oké osimiri na-emechi ma ọhụrụ meghere.Nke a ga-agbanwerịrị n'ihi na m kwenyere na ifufe na oke osimiri ga-agbanwe, gbakwunyere usoro ala ga-agbanwe.Plate North America na-aga ngwa ngwa na ndịda ọdịda anyanwụ.Efere mbụ nke Africa butere Europe, yabụ enwere ọtụtụ ala ọma jijiji na Turkey, Greece na Italy.Ọ ga-abụ ihe na-adọrọ mmasị ịhụ ntụziaka nke British Islands na-aga (Ireland sitere na South Pacific na mpaghara oke osimiri. N'ezie mpaghara 90E seismic na-arụsi ọrụ ike na Indo-Australian Plate na-aga n'ihu India.